Metoda Vojty, nosząca imię swojego twórcy, profesora Vaclava Vojty, to
kompleksowa technika terapeutyczna, która wyrosła z obszernych badań nad rozwojem
ruchowym niemowląt i dzieci, przeprowadzanych w latach 60. XX wieku. Profundalne
zrozumienie neurofizjologii oraz roli bodźców zewnętrznych w kształtowaniu mózgu i
układu nerwowego zapoczątkowało powstanie tej innowacyjnej metody, która od tego czasu
stała się nieodłącznym elementem praktyki fizjoterapeutycznej, szczególnie w obszarze
rehabilitacji osób z różnorodnymi zaburzeniami neurologicznymi i ruchowymi.

Korzenie i Rozwój:
Metoda Vojty jest efektem badań i prac profesora Vaclava Vojty, cenionego pediatry,
neurologa i fizjoterapeuty. Jego zaangażowanie w badania nad rozwojem ruchowym dzieci
doprowadziło do identyfikacji specyficznych odruchów ruchowych, które mają kluczowe
znaczenie dla prawidłowego rozwoju neurologicznego. Na tej podstawie Vojta opracował
serię technik terapeutycznych, które mają na celu stymulację tych odruchów i poprawę
funkcji ruchowych oraz stabilności postawy u pacjentów.
Zasada Działania:
Metoda Vojty opiera się na precyzyjnej stymulacji określonych punktów na ciele
pacjenta, związanych z konkretnymi odruchami ruchowymi. Poprzez zastosowanie
specjalistycznych technik terapeutycznych, terapeuta jest w stanie wywołać te odruchy, co
prowadzi do poprawy koordynacji ruchowej, kontroli mięśniowej oraz stabilności postawy.
Kluczowe jest tutaj użycie odpowiednich bodźców sensorycznych i manipulacji, które
aktywują głęboko zlokalizowane struktury mięśniowe i wspierają integrację wzorców
ruchowych.
W trakcie sesji terapii metodą Vojty terapeuta precyzyjnie wykonuje nacisk w
określonych obszarach ciała pacjenta – niezależnie od jego wieku – oraz pozycji, czy to na
brzuchu, plecach czy boku. Te specjalne bodźce stymulacyjne wyzwalają automatyczne
reakcje motoryczne, które prowadzą do uruchomienia dwóch kluczowych wzorców
ruchowych: odruchowego pełzania oraz odruchowego obrotu z pozycji leżenia na plecach lub
boku.
Odruchowe pełzanie prowadzi do charakterystycznego ruchu przypominającego
pełzanie, podczas gdy odruchowy obrót, zaczynając się od leżenia na plecach, doprowadza
do przejścia w pozycję czworakowania.
Podczas tych aktywności, nazywanych odruchową lokomocją, zachodzi
zharmonizowana, rytmiczna aktywacja wszystkich mięśni szkieletowych oraz pobudzenie
ośrodkowego układu nerwowego na różnych poziomach aktywności. Istotne jest, że te
reakcje, wywołane przez bodźce nacisku w określonych pozycjach, można powtarzać
wielokrotnie, a nawet u noworodków, co podkreśla uniwersalność i efektywność Metody
Vojty w różnych grupach wiekowych.
Zatem interwencja terapeuty wpływa na wszystkie ruchy, które pojawiają się w
procesie rozwoju człowieka, obejmując chwytanie, obracanie się, raczkowanie, stawanie na
nogi i chód. Według profesora Vojty te zdolności są dostępne nawet u dzieci na
wcześniejszym etapie rozwoju, kiedy to nie wykazują one jeszcze tych umiejętności
spontanicznie.
Profesor Vojta zakładał, że poprzez wielokrotne wyzwalanie takich “odruchowych”
reakcji, następuje odblokowanie lub inaczej przetorowanie zablokowanych funkcjonalnie
dróg nerwowych między mózgiem a rdzeniem kręgowym.
Obszary Zastosowania:
Początkowo Metoda Vojty była wykorzystywana głównie w terapii dzieci z
mózgowym porażeniem dziecięcym. Jednakże, jej stosowanie zostało później rozszerzone na
terapię osób dorosłych z różnymi schorzeniami neurologicznymi i ruchowymi, włączając w
to urazy rdzenia kręgowego, stany pourazowe oraz stany po udarach mózgu. Ponadto,
Metoda Vojty znalazła zastosowanie w sporcie, gdzie wspomaga rehabilitację sportowców po
urazach, poprawiając ich wydajność ruchową i zapobiegając przyszłym kontuzjom.

Terapia Metodą Vojty u Dzieci:
Terapia metodą Vojty może być stosowana zarówno u niemowląt, jak i u starszych
dzieci, a decyzja o jej zastosowaniu opiera się na diagnozie lekarza oraz celach
terapeutycznych. Osiągnięcie najlepszych efektów możliwe jest wtedy, gdy pacjent nie
wypracował jeszcze ani nie utrwalił tzw. zastępczych wzorców motorycznych. W przypadku
pacjentów z już ustalonymi wzorcami motorycznymi, celem terapii jest aktywacja i
utrzymanie fizjologicznych wzorców ruchowych oraz eliminacja patologicznych wzorców,
integrując je w prawidłowe sekwencje ruchowe, aż do pełnego opanowania motoryki
mimowolnej.
Płacz niemowlęcia w trakcie terapii jest częstym zjawiskiem, które może budzić
niepokój u rodziców, obawiających się, że terapia może sprawiać dziecku ból. Warto jednak
podkreślić, że płacz jest naturalną reakcją niemowlęcia na bodźce terapeutyczne, z którymi
nie jest jeszcze zaznajomione. Zazwyczaj po pewnym czasie, gdy dziecko się przyzwyczai,
płacz staje się mniej intensywny, a po zakończeniu terapii dziecko szybko się uspokaja. W
przypadku starszych dzieci, które są w stanie komunikować swoje uczucia, płacz w trakcie
terapii nie występuje.
Terapia Metodą Vojty u Osób Dorosłych:
U dorosłych pacjentów z uszkodzeniami nabytymi, które prowadzą do ograniczenia
kontroli nad ruchem na poziomie ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego, terapia
metodą Vojty powinna być stosowana zarówno w fazie ostrej schorzenia, czyli we wczesnym
etapie, jak i w okresie prowadzonej potem rehabilitacji.
Wykorzystanie odruchowego pełzania u dorosłego pacjenta ma na celu przywrócenie
dostępu do wcześniej używanych prawidłowych wzorców motorycznych, aby zapobiec
ewentualnym konsekwencjom, takim jak ból, ograniczenia funkcjonalności czy osłabienie.
Pożądane skutki uboczne terapii obejmują stymulację wyższych funkcji korowych, takich jak
motywacja, koncentracja, wytrzymałość, wsparcie rozwoju mowy, różnorodność działań,
funkcjonowanie zmysłów oraz stan psychiczny.
Głównym celem terapii metodą Vojty jest umożliwienie pacjentowi pełnego
uczestnictwa w codziennym życiu. Innymi słowy, terapia ma na celu umożliwienie
pacjentowi efektywnego funkcjonowania w ramach życia rodzinnego, szkolnego,
zawodowego, czasu wolnego itp.
Perspektywa Przyszłości:
Metoda Vojty nadal pozostaje niezwykle ważnym narzędziem w praktyce
fizjoterapeutycznej na całym świecie. Wraz z postępem w dziedzinie neurorehabilitacji i
rozwojem technologii, Metoda Vojty może ulec dalszemu rozwojowi, integrując nowe
podejścia terapeutyczne i dostosowując się do zmieniających się potrzeb pacjentów.
Jednakże, aby w pełni wykorzystać potencjał tej metody, niezbędne są dalsze badania
naukowe oraz zwiększenie świadomości wśród specjalistów medycznych. Metoda Vojty jest
zatem nie tylko fascynującym obszarem badań i rozwoju, ale także kluczowym narzędziem w
zapewnianiu kompleksowej opieki pacjentom z różnorodnymi zaburzeniami ruchowymi i
neurologicznymi. Jej dalszy rozwój może przynieść jeszcze większe korzyści dla pacjentów
na całym świecie.

Jeśli szukasz pomocy dla siebie lub kogoś bliskiego – zadzwoń lub
napisz do nas! –
tel. 574 420 791 (Gliwice), 886 337 004 (Zabrze)